Μπορούμε σήμερα ν’ αντλήσουμε κάτι από τη σοφία της Ανατολής;
Με την εκθετική χρήση των social media, είναι πιο εμφανής από ποτέ η βαρβαρότητα και η απαιδευσιά, που πάντα υπήρχε βέβαια, μα τώρα υπάρχει και δωρεάν μέσον να την διατυμπανίζει κανείς… Ίσως γι’ αυτό με συγκινούν και πάλι κάποια νεανικά διαβάσματα. Για το shibumi πρωτοέμαθα διαβάζοντας το ομότιτλο μυθιστόρημα (1) που αναμιγνύει με ένα μοναδικά επιδέξιο τρόπο από διεθνείς σχέσεις και κατασκοπία, μέχρι φιλοσοφία και σπηλαιολογία.
Που λέτε, το 1945 η Ιαπωνία παραδίδεται άνευ όρων στους Αμερικάνους και μεταξύ των αιχμαλώτων είναι και ένας Ιάπωνας στρατηγός, θετός πατέρας του κεντρικού ήρωα, του Nicholai. Ο νεαρός μυείται στην γιαπωνέζικη φιλοσοφία και στάση ζωής μέσω της έννοιας του shibumi αλλά και το παίξιμο του παραδοσιακού παιχνιδιού Γκο (3) .
Κάποια στιγμή παίζουν για πρώτη φορά μαζί μια παρτίδα Γκο. Ο στρατηγός ζητάει από τον νεαρό να το συγκρίνει με το σκάκι. Η απάντηση: «Χμμ… Ότι είναι το Γκο για τους φιλοσόφους και τους πολεμιστές είναι το σκάκι για τους έμπορους και λογιστές»…. Το γιατί, το καταλαβαίνουμε όταν τον ρωτάει, ποιες είναι οι ιδιότητες που πρέπει να έχει κανείς για να γίνει καλός παίχτης του Γκο.: «…να αυτοσυγκεντρώνεται. Μετά χρειάζεται θάρρος. Αυτοέλεγχος. Το σημαντικότερο όμως πρέπει κανείς να είναι μαθηματικός και ποιητής συγχρόνως. Να κάνει την ποίηση επιστήμη. Ή τα μαθηματικά τέχνη..»
Και το shibumi; Ας δούμε πως το περιγράφει ο στρατηγός στον Nicholai: «Το shibumi είναι η ηθελημένα μειωμένη ομορφιά. Είναι η μεγάλη λεπτότητα που κρύβεται κάτω από τις κοινές εμφανίσεις. Shibumi είναι η εύγλωττη σιωπή. Στη συμπεριφορά, είναι η σεμνότητα χωρίς μετριοφροσύνη. Στην τέχνη είναι η κομψή απλότητα, η ευκρινής συντομία. Στη φιλοσοφία είναι η πνευματική ηρεμία που δεν είναι παθητική. Το Είναι που δεν έχει το άγχος του Γίγνεσθαι. Και στην προσωπικότητα ενός ατόμου, είναι. η Αρχή χωρίς κυριαρχία»
Και λίγο παρακάτω, να πως το αντιλαμβάνεται ο καθένας τους: «Ο Στρατηγός Κισικάβα-σαν πήρε από κάτω από το τραπέζι του τσαγιού ένα μικρό κουτάκι από σανταλόξυλο τυλιγμένο με λιτό ύφασμα και το έβαλε στα χέρια Nicholai. "Είναι ένα αποχαιρετιστήριο δώρο, Nikko. Ένα μικροπράγμα." Ο Nicholai έσκυψε το κεφάλι του αποδεχόμενος το δώρο και κράτησε το πακέτο με μεγάλη τρυφερότητα. Δεν προσπάθησε να εκφράσει την ευγνωμοσύνη του με ανεπαρκείς λέξεις. Κι' ήταν αυτό η πρώτη συνειδητή πράξη shibumi που έκανε. Αν και μίλησαν μέχρι αργά αυτή τη τελευταία νύχτα που ήταν μαζί, για το τι σήμαινε και τι θα μπορούσε να σημαίνει shibumi, κατά βάθος, στη πραγματικότητα, δεν κατάλαβαν ο ένας τον άλλον.Για τον Στρατηγό, το shibumi ήταν ένα είδος υποταγής. Για τον Nicholai, ήταν ένα είδος δύναμης. Ήταν και οι δύο αιχμάλωτοι της γενιάς τους…» Αναρωτιέμαι, αν άραγε εξακολουθούν να σημαίνουν κάτι αυτά στον μέσο σύγχρονο άνθρωπο της Δύσης τον εθισμένο στον ψυχρό ορθολογισμό, στη χοντροκοπιά και στην επιφανειακότητα
Σημειώσεις: 1. Shibumi, by Trevanian (ψευδώνυμο του Rodney William Whitaker) 1979- Στα Ελληνικά πρωτοεκδόθηκε το 1981 σε βιβλίο τσέπης της σειράς Πάντερ, από τις εκδόσεις Α. Σαμούχος , μεταφρασμένο από τον Γ. Κοβαλένκο. 2. Η απόδοση του αποσπάσματος από τα Αγγλικά είναι του υποφαινόμενου 3. Γκο: στρατηγικό επιτραπέζιο παιχνίδι που ξεκίνησε από την Κίνα και παίζεται κυρίως στην Ανατολική Ασία (Κίνα, Ιαπωνία, Κορέα κλπ) αλλά που έχει πολλούς φίλους σε όλον τον κόσμο (και στην Ελλάδα)
Πρωτοδημοσιεύτηκε 7/2/2019
Τα δικά μας
Ποια είναι η άποψή σου για το θέμα που θίγει το άρθρο; Αν θες, μπορείς να τη μοιραστείς μαζί μας εδώ
Πηγή: Πρωτοδημοσιεύτηκε στην ενημερωτική ιστοσελίδα Στο Νησί
hashtags: #go #shibumi #Trevanian #κομψότητα #απλότητα